Wil je jouw jaren ’30 woning verduurzamen? Er zijn veel mogelijkheden, maar er zitten (vaak) wel wat haken en ogen aan. In dit artikel vertellen we je hoe je jouw jaren ’30 huis op een slimme en efficiënte manier verduurzaamd en wellicht zelfs van het gas afhaalt.

Let op: we hanteren een volgorde op basis van prioriteit, maar in de praktijk is het vaak handig om maatregelen te combineren. Bij het vervangen van je vloer op de begane grond is het bijvoorbeeld handig gelijk vloerverwarming te laten aanleggen.

Stap 1: isoleren

Als je nog niets of weinig aan verduurzaming hebt gedaan, dan moet je absoluut beginnen met isoleren. Door te isoleren trek je je huis als het ware een extra jas aan. De warmte blijft dan dus beter binnen. Isolatie is relatief voordelig, verdien je snel terug en is een absolute must als je (later) van het gas af wilt of andere verduurzamingsmaatregelen wilt nemen.

De isolatie van je jaren ’30 woning bestaat uit drie elementen: vloerisolatie, gevelisolatie en dakisolatie. Daarbij geldt dat dakisolatie doorgaans het grootste effect heeft (warmte stijgt op), al is het vaak slim om met spouwmuurisolatie te beginnen, omdat dit vrij goedkoop is. Vloerisolatie heeft het minste effect, maar geeft wel veel extra comfort verhelpt mogelijk vochtproblemen.

Dakisolatie

Dakisolatie kun je op twee manieren aanpakken: van binnenuit en van buitenaf. Het eerste is bijna altijd mogelijk en het voordeligst. Van buitenaf is kostbaar, niet altijd constructief mogelijk, maar levert wel de meeste winst op. Een jaren 30 woning verduurzamen met dakisolatie wordt doorgaans van binnenuit gedaan. Tussen de balken van het schuine dag wordt isolatiemateriaal geplaatst, waarna dit weer afgewerkt wordt met gipsplaten. Dit kun je uit laten voeren door een gespecialiseerd bedrijf, maar veel handige klussers doen dit zelf.

Gevelisolatie

Spouwmuurisolatie

Bij een jaren 30 woning is bij de bouw geen isolatie toegepast, maar vaak is er wel een spouwmuur. Omdat de spouwmuur van een rijtjeshuis al voor €1.000 tot €1.500 geïsoleerd kan worden, is dit het laaghangende fruit. Met de besparing in stookkosten verdien je deze investering namelijk sowieso terug. Je spouwmuur isoleren kun je niet zelf doen, maar laat je doen door een gespecialiseerd bedrijf. Laat de spouw goed controleren: oude metselresten of puin zorgen mogelijk voor koudebruggen waardoor vochtproblemen op de loer liggen.

Isoleren aan de buitenzijde of voorzetwanden

Als je van het gas af wilt, is spouwmuurisolatie doorgaans niet voldoende. Je hebt dan nog twee opties: isolatie van de buitenzijde of voorzetwanden. De eerste optie is zeer kostbaar en vaak niet haalbaar: je verandert wat aan de buitengevel, wat per definitie vergunningsplichtig is. Het plaatsen van voorzetwanden aan de binnenzijde kost echter ruimte: je muren komen zo’n 10-20 centimeter naar binnen. Ook zijn er nog wat andere complicaties: stopcontacten en radiatoren moeten verplaatst worden, je hebt nieuwe vensterbanken nodig en de stukadoor moet langskomen. Als je echter handig bent, is deze klus goed te doen. Als je van het gas af wilt, is deze stap waarschijnlijk noodzakelijk.

Kozijnen en glas

Via ramen en deuren verlies je sowieso veel warmte, al helemaal als je glas niet recent is geplaatst. Als je de gevel en/of het dak gaat isoleren, is het verstandig ook gelijk het glas aan te pakken. In jaren 30 huizen is er vaak nog enkelglas aanwezig en als er dubbelglas is, is dit vaak oud. Is dit bij jou het geval, vervang je glazen dan gelijk door HR++ glas (dan kunnen je kozijnen meestal blijven zitten). Je kunt ook kiezen voor triple glas met een nog hogere isolatiewaarde. Echter zul je dan vrijwel zeker ook je kozijnen moeten vervangen, wat een zeer kostbare operatie is. Met HR++ glas kun je doorgaans al een grote stap maken.

Laat je je glas vervangen? Wellicht wil je dan ook gelijk raamroosters, lees hierover meer verderop in dit artikel.

Vloerisolatie

Bij jaren 30 woningen is de vloer vaak nog in originele staat. Dit betekent dat er houten vloerdelen op houten balken bevestigd zijn en meestal is daaronder een kruipruimte. Als de kruipruimte toegankelijk is, kan er van onderaf geïsoleerd worden. Er wordt dan isolatiemateriaal tussen of onder de vloerbalken geplaatst. Op deze manier krijg je veel minder kou vanuit de kruipruimte je huis in. Naast een besparing op je stookkosten levert deze maatregel ook veel extra comfort op. Dit laatste is voor velen een reden om dit juist als eerst te doen.

Vochtige kruipruimte?

Wanneer de kruipruimte vochtig is, dan moet je mogelijke vochtproblemen eerst laten onderzoeken en aanpakken. Je kunt de bodem bijvoorbeeld op laten hogen of folie op de bodem laten plaatsen.

Rotte balken? Vernieuw je vloer!

Als de kruipruimte langdurig vochtig is geweest, is de kans groot dat de vloerbalken aangetast of zelfs rot zijn. Als dit voor meerdere balken geldt en meer dan alleen de balkkoppen aangetast zijn, is het verstandig de vloer in zijn geheel te vervangen. Dit kan door nieuwe (betonnen) balken te laten plaatsen (een zg. ‘balkenbroodjesvloer’) of door je kruipruimte vol te laten storten met schuimbeton. Dit laatste zorgt ook gelijk voor goede isolatie, maar je hebt hierna geen kruipruimte meer. Dit hoeft geen groot probleem te zijn, omdat dit tegenwoordig geen noodzaak meer is.

Kierdichting

Let bij het isoleren ook op kierdichting. Jaren 30 woningen hebben vaak veel kieren waar koude lucht door naar binnen kan dringen. Als je een dikke laag isolatie gebruikt voor je dak, vloer of gevel, dan kun je nog steeds veel warmte verliezen door kieren en openingen. Vaak is dit bij deuren, raamkozijnen, maar het kan ook bij het dak of de kruipruimte zijn. Zorg dat je alle kieren goed dichtmaakt, bijvoorbeeld met kit, purschuim en tochtstrips. Je maakt je huis zo luchtdicht. Je kunt de luchtdichtheid na het toepassen van kierdichting laten controleren door een gespecialiseerd bedrijf een luchtdichtheidstest uit te laten voeren. Doorgaans is volledig luchtdicht bouwen bij een jaren ’30 woning een illusie, focus je daarom op de plekken waar je de meeste warmte verliest.

Stap 2: Ventileren

Als je huis volledig geïsoleerd en luchtdicht is, ben je klaar voor lage temperatuur verwarming en kun je wellicht al van het gas af met een warmtepomp. Maar voordat je dat gaat doen moet je eerst zorgen voor goede ventilatie. Want met isolatie en kierdichting heb je feitelijk een nieuw probleem gecreëerd: je huis is al behoorlijk duurzaam en energiezuinig, maar de lucht is erg ongezond. Door de luchtdichtheid komt er namelijk te weinig frisse lucht je woning binnen. Dit is erg ongezond, omdat het CO2-niveau snel stijgt als er mensen in de woning verblijven. Het is eigenlijk een beetje alsof je woont in de dichte plastic zak. Bijeffect is dat het vochtgehalte in je woning snel zal stijgen, wat kan leiden tot aantasting van de constructie en ook schimmel kan veroorzaken.

Natuurlijke ventilatie

Door alle kieren en gaten in een oud huis is er doorgaans genoeg frisse lucht. Na het isoleren en het dichten van kieren is dit echter niet meer het geval. Je zult dus op andere manieren moeten zorgen voor frisse lucht.

Raamroosters

Mocht je nog geen raamroosters hebben en geen (dure) mechanische ventilatie willen laten aanleggen, dan is dit een belangrijke maatregel. Als je je beglazing vervangt, kun je dit gelijk meenemen. Let op: de meeste raamroosters geven alleen genoeg genoeg frisse lucht als het waait. Door te zorgen voor spleten onder binnendeuren of roosters in binnendeuren te plaatsen verbeter je de doorstroming van lucht nog wat meer. Je kunt met een goedkope CO2-meter in de gaten houden of de luchtkwaliteit voldoende is.

Mechanische ventilatie

Heb je wel raamroosters maar nog geen mechanische ventilatie? Door af te zuigen in vochtige ruimtes als de WC, badkamer en keuken trek je als het ware extra frisse lucht naar binnen via de raamroosters. Hierdoor zal je luchtkwaliteit verder verbeteren.

Balansventilatie met WTW

Heb je al mechanische ventilatie hebt en wil je deze verbeteren? Of wil je gewoon voor de beste oplossing wilt gaan? Dan is balansventilatie met WTW (warmteterugwinning) de way to go. Zo’n systeem zuigt niet alleen af, maar blaast ook verse lucht de woning in. Voordat de lucht het huis wordt ingeblazen, wordt deze voorverwarmd. Dat is nodig, omdat je anders alsnog je huis niet goed warm krijgt doordat er constant koude buitenlucht naar binnen stroomt. Vaak worden deze systemen ook uitgerust met CO2- en vochtsensoren, zodat er voortdurend wordt gemonitord en bijgestuurd op luchtkwaliteit.

Stap 3: Energie opwekken & duurzaam verwarmen

Nu je huis goed geïsoleerd is en je de luchtkwaliteit op orde hebt ben je klaar voor de laatste stap: duurzaam verwarmen en energie opwekken. We beginnen met dat laatste.

Zonnepanelen

Er zijn meerdere manieren om zelf energie op te wekken, maar er is er maar een die vrijwel iedereen kan toepassen: zonnepanelen. Allereerst moet je erachter komen of en hoeveel zonnepanelen je kwijt kunt. Belangrijk is ook of er genoeg zon op je dak valt en of de constructie van je dak sterk genoeg in. Je komt hier het makkelijkst achter door zonnepanelenbedrijven uit te nodig een offerte uit te brengen. Zij maken altijd een plan op maat voor je.

Breng daarnaast ook in kaart hoeveel energie je op jaarbasis verbruikt of verwacht te gaan verbruiken. Let op: als je van het gas af gaat, zul je aanzienlijk meer elektriciteit gaan verbruiken. Neem dit dus ook mee.

Verwarming

Je huis kan worden verwarmd door centrale verwarming of stadsverwarming. Is dit laatste het geval, dan hoef je waarschijnlijk niets te veranderen (al kun je vloerverwarming ook aansluiten op stadsverwarming). Wanneer je centrale verwarming hebt, dan zijn er de volgende opties:

• CV gasketel: is deze verouderd en kun/wil je niet van het gas af? Vervang deze dan door een nieuwe, zuinigere. In aanvulling daarop kun je ook het volgende punt in dit lijstje overwegen.
• Hybride warmtepomp: hier voeg je een warmtepomp toe aan je gasketel. Voordeel: je gaat aanzienlijk minder gas verbruiken en de kosten zijn veel schappelijker dan dat je helemaal van het gas afgaat.
• Volledige warmtepomp: als je huis optimaal geïsoleerd is, dan is deze optie wellicht interessant. Er zijn verschillende soorten warmtepompen, waarvan de lucht-water warmtepomp de meest voorkomende is in huishoudens.

Vloerverwarming

In goed geïsoleerde huizen is vloerverwarming doorgaans de beste en meest comfortabele optie. Je kunt het direct aan laten leggen wanneer je de vloer zelf aanpakt. Is dit geen optie? Dan zijn er gelukkig nog alternatieven. Je kunt bijvoorbeeld ook lage-temperatuur radiatoren aansluiten, wandverwarming toepassen of werken met infraroodpanelen. Bij het gebruik van infraroodpanelen is het waarschijnlijk handig ook te gaan voor zonnepanelen, omdat ze aardig wat stroom verbruiken.